روش مطالعه شیمی (قسمت اول – پرسش های حفظی)

 روش مطالعه شیمی در بخش های حفظی به چه صورت است؟ چگونه پرسش های حفظی را می شود راحت پاسخ داد؟ در این مقاله  فصل ها و بخش های حفظی کتاب سال های مختلف تحصیلی توضیح داده می‌شود.

پیش از آشنایی با روش مطالعه شیمی کنکور و کسب مهارت لازم برای پاسخگویی به پرسشهای آن توجه به نکات زیر به شما داوطلبان عزیز توصیه می شود.

باید دقت کرد تقسیم بندی دروس به دو دسته حفظی و مفهومی به صورت مطلق، شیوه ی مناسبی نیست؛ زیرا طبق نظر اساتید برجسته، در مورد حفظی ترین بخش هر درس هم تسلط بر مفاهیم آن درس، کمک بسیاری می کند تا مطالب بهتر در حافظه بماند. شاید شما هم تجربه کرده باشید که پس از تسلط نسبی بر مفاهیم اصلی یک درس، به خاطر سپاری آنها امری ساده تر و ماندگاری آنها در حافظه به شیوه ی مطلوب تر صورت می گیرد.

از این رو در درس شیمی توصیه می شود قبل از به خاطر سپاری مطالب، مفاهیم اصلی را یاد بگیریم. مثلاً قبل از آنکه حفظ کنیم اگر در جدول تناوبی در یک دوره به سمت راست حرکت کنیم، شعاع اتمی و الکترو نگاتیوی افزایش می یابد و قدرت فلزی کاهش می یابد. باید با مفهوم شعاع اتمی و الکترونگاتیوی و قدرت فلزی عناصر به طور کامل آشنا شویم. این امر باعث می شود مطالب به شیوه ی بسیار مناسب تری در حافظه تثبیت شود.

به طور کلی برای اختصاص زمان مناسب به مطالعه ی درس شیمی، باید به ضریب آن در رشته ی دلخواه خود توجه کرد. در رشته ریاضی برای بسیاری از مهندسی ها مثل برق، مکانیک، هوا فضا، عمران، مواد، کامپیوتر و فناوری اطلاعات و گرایش های رشته های انسانی مثل حقوق، مدیریت ها و علوم اقتصادی که داوطلبان ریاضی هم می توانند در آن شرکت کنند، ضریب 2 دارد؛ اما در رشته های مهندسی شیمی، پلیمر و نفت و مهندسی ایمنی و حفاظت و گرایشهای مربوطه، ضریب 3 دارد. در رشته تجربی برای رشته های پزشکی، دندانپزشکی و دامپزشکی و کل رشته های پیرا پزشکی، صنایع غذایی، زیست شناسی، بیوتکنولوژی و گرایشهای وابسته به آنها، ضریب 3 دارد. اما در رشته های شیمی محض و کاربردی و داروسازی، ضریب 4 دارد. در گرایش های انسانی مثل مدیریتها و حقوق برای دانش آموزان رشته ی تجربی، ضریب 2 دارد. (با توجه به اینکه شیمی یک درس اختصاصی است ضریب گفته شده در 3 ضرب می شود.)

از این رو، برای یک داوطلب ریاضی که خواهان قبولی در رشته‌ی مکانیک است، مجموع ضرایب دروس برای وی 38 است و ضریب شیمی هم 6 است (3×2). این شخص باید از زمان درس خواندن خود در طول هفته به تناسب به درس شیمی اختصاص بدهد.

همان طور که می دانیم درس شیمی در آزمون سراسری 35 پرسش را به خود اختصاص می دهد که سهم کتاب ها تقریبا برابر است. به نحوی که در سالهای اخیر از سال دوم 11 پرسش، از سال سوم و چهارم نیز هرکدام 12 پرسش در آزمون پرسیده می شود. از این رو باید ارزش کلی یک سانی برای مطالعه‌ی این سه کتاب درنظر گرفت. (البته این به معنای یکسان بودن محتوای علمی سه کتاب درسی نیست.)

ترکیب پرسش های حفطی شیمی

با توجه به پرسش های چند سال اخیر می توان گفت تقریبا 70 درصد پرسش های آزمون سراسری نیاز به محاسبه ی عددی و استوکیومتری ندارند. از این رو حدود 24 پرسش آزمون سراسری از قسمت مطالب حفظی کتاب است. شایان ذکر است که پاسخگویی به حجم بالایی از مسائل شیمی در آزمون سراسری نیز، منوط به تسلط کافی بر قسمت های حفظی کتاب است. به طور مثال از یک معادله تجزیه موجود در کتاب سال سوم، برای طرح پرسش سینتیک در کتاب پیش دانشگاهی استفاده شده است. به این تیپ از پرسش ها، تست های تلفیقی گفته می شود که اهمیت تسلط بر قسمتهای حفظی از کتاب به خوبی مشخص می شود. از این رو باید توجه کرد امکان پرسشی که نیاز به محاسبه نداشته باشد، از تمام قسمت های کتاب حتی فصل 1 سال سوم نیز وجود دارد.

فصل 1 سال دوم

کاملا حفظی است. باید توجه کرد علاوه بر حفظ تمام نکات این فصل باید درک عمیقی در مطالب این فصل به عنوان پرسش داشته باشیم. تیپ رایجی که احتمال مطرح شدن آن در این سال نیز وجود دارد این است که در یک تست، 4 گزاره از نتایج یک دانشمند آورده می شود و پرسش این است که کدام یک از نتیجه گیری های وی امروزه دارای مثال نقض است که در کتاب درسی به شکل مستقیم به آن اشاره نشده است. از داوطلب حرفه ای انتظار می رود با مطالعه ی عمیق مطالب کتاب درسی، توانایی پاسخ به پرسش را داشته باشد.

فصل های 2،3،4 سال دوم

این فصل ها را می توانیم در مجموع حفظی قلمداد کنیم. البته امکان مطرح کردن تیپ خاصی از مسائل همچون محاسبه‌ی طول پیوند و شعاع واندروالسی وجود دارد که در قسمت مسائل شیمی به آن اشاره شده است.

فصل 5 سال دوم

اگرچه بسیار کم حجم و ساده به نظر می رسد، اما داوطلبان باید توجه بسیار زیادی به این فصل داشته باشند؛ زیرا قسمت اعظمی از مسائل تلفیقی از این قسمت از کتاب سال دوم است. همچنین این فصل ارتباط زیادی با مبحث اسید و باز (فصل 3 سال چهارم) دارد و تسلط کامل به این بخش از کتاب، کمک بزرگی به فهم فصل 3 سال چهارم می کند.

فصل 1 سال سوم

اگرچه قسمت اعظمی از مسائل را شامل می شود، اما توجه و فراگیری نکاتی که برای یک واکنش شیمیایی در کتاب آورده شده است، بسیار سودمند است.

فصل 2 سال سوم

نکات حفظی مهمی که در آزمون سراسری از آن پرسش مطرح شود، ندارد. اما برای درک عمیق و پاسخگویی به مسائل آن باید تسلط کافی بر تمام تعریفات موجود در کتاب داشت.

فصل 3 سال سوم

این فصل نیز به نوعی کاملا حفظی محسوب می شود و مسائل احتمالی از این فصل دارای راه حل بسیار کوتاهی می باشد. از این رو تسلط کامل بر مباحث این فصل، پاسخ درست به پرسش این فصل را برای شما در آزمون سراسری تضمین می کند.

کتاب سال چهارم

در مجموع دارای مباحثی است که تست های مربوط به آن نیازمند محاسبه است. البته قسمت اسید و باز دارای نکات حفظی فراوانی است که هم به صورت مستقیم از آن پرسش می شود و هم قسمتی از یک مسئله را شامل می شود. (به عنوان مثال محاسبه PH یک ترکیب که نیازمند محاسبات است و تشخیص رنگ آن در یک شناساگر که یک موضوع حفظی است) البته فصل 4 این کتاب دارای مباحثی است که بیشتر نیازمند مطالعه به صورت مفهومی است که در قسمت مسائل توضیح می دهیم.

در انتها یک بار دیگر متذکر می شوم امکان مطرح شدن تست از هر قسمت از کتاب شیمی وجود دارد و تسلط کامل به تمام فصول کتاب ضروری است.